Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών
Δύο κοινωνικά ζητήματα προκάλεσαν, αναμφίβολα, αίσθηση στην κοινή γνώμη στις αρχές του νέου χρόνου και το κάθε ένα έφερε διαφορετικές αντιδράσεις στην κοινωνία των πολιτών. Το πρώτο αφορά την περίπτωση του ζεύγους από τη Σουηδία, το οποίο έφθασε με την τέφρα του παιδιού τους στην Κύπρο, και το άλλο πρόκειται για την πολύκροτη υπόθεση της καταδίκης νεαρής βρετανίδας για πρόκληση δημόσιας βλάβης.
Στην πρώτη περίπτωση, η κοινωνία των πολιτών ευαισθητοποιήθηκε και κινητοποιήθηκε άμεσα για εξεύρεση και παράδοση του κλεμμένου κουτιού στους άτυχους γονείς. Αίσθηση, όμως, προκάλεσε το αίτημα της οικογένειας του νεαρού για επιείκεια για τον δράστη της κλοπής, υποδεικνύοντας κάθε καλή διάθεση για συμπόνια και όχι εκδίκηση, παρά την τραγωδία τους. Με αυτή την πράξη συγχώρεσης, οι Σουηδοί γονείς επέδειξαν το κοινωνικό τους επίπεδο. Παρά τον χαμό του παιδιού τους, είχαν τα ψυχικά αποθέματα, αλλά και το θάρρος, να ζητήσουν επιείκεια και συγχώρεση, ούτως ώστε ο δράστης να έχει μια δεύτερη ευκαιρία να συνεχίσει τη ζωή του, να μετανοήσει και να γίνει ένας καλός πολίτης, κάτι που πιθανόν να γίνεται στη χώρα τους.
Από την άλλη, εμείς στην Κύπρο δυστυχώς, σε παρόμοιου τύπου περιστατικά, βιαζόμαστε να κρίνουμε χωρίς να ακούσουμε πρώτα προσεκτικά και μετά να συμπεραίνουμε ή και να δικάσουμε. Κάτι παρόμοιο συνέβηκε και στην περίπτωση της νεαρής βρετανίδας, όπου η κοινή γνώμη επηρεάστηκε από δηλώσεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και βιάστηκε να σχηματίσει γνώμη καταδικάζοντας τη νεαρή προτού ληφθεί δικαστική απόφαση.
Η κοινωνία των πολιτών, όμως, και κυρίως οι γυναικείες οργανώσεις από την Κύπρο και το εξωτερικό δεν άντεξαν τον εμπαιγμό και τη μυστικοπάθεια, οργανώθηκαν και έστησαν ένα ανθρώπινο τείχος προστασίας γύρω από τη νεαρή και ανήμπορη κοπέλα. Έτσι, η κοινωνική κατακραυγή λειτούργησε ως ανασταλτικός παράγοντας στην επιβολή της ποινής με αναστολή, η οποία, όμως, δεν άφησε εντελώς ικανοποιημένες τις γυναικείες οργανώσεις και την οικογένεια της νεαρής κοπέλας.
Η κοινωνία των πολιτών απέδειξε, και στις δύο περιπτώσεις, χάρη στην άμεση αντίδραση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίησή της, ότι θα αντιδρά όταν νοιώθει ότι η αδικία αποτελεί μέρος της προσπάθειας αποδοχής μιας προωθούμενης κανονικότητας.
Οι πολίτες δεν διαθέτουν μόνο την ψήφο ως το δυνατότερο πολιτικό τους όπλο, έχουν και φωνή, η οποία μπορεί να προκαλέσει κοινωνική εξέγερση και να αναγκάσει τους θεσμούς να καταστούν πιο ανθρώπινοι, ευαίσθητοι και δίκαιοι. Παράλληλα, η κοινωνία των πολιτών απέδειξε ότι δεν κάνει θόρυβο μόνο για να τύχει προβολής και τηλεοπτικής κάλυψης, αλλά για να αλλάξει ξεπερασμένες και αναχρονιστικές νοοτροπίες, επιβεβαιώνοντας με τον καλύτερο τρόπο τον Εμίλ Ζολά, ο οποίος έγραψε στο βιβλίο του «Το χρήμα» ότι «κάθε θόρυβος είναι καλός, εφόσον είναι θόρυβος».
Οι πολίτες, λοιπόν, παρόλο που σήμερα δεν βγαίνουν εύκολα στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν, έχουν τη δύναμη να αλλάξουν την κοινωνία, αν κι εφόσον διαθέτουν κατάλληλους καθοδηγητές, οι οποίοι αγωνίζονται για έναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο.
Ο γερμανός κοινωνιολόγος Χάιντς Μπούντε έγραψε ότι «σήμερα δεν παρακινείται κανείς από θετικά μηνύματα, αλλά από αρνητικά», έχοντας εν μέρει δίκαιο. Ωστόσο, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι ο πολίτης παρακινείται εύκολα όταν νιώθει προδομένος και απογοητευμένος από τους θεσμούς και από την επιθυμία του για παραχώρηση ανθρωπιστικής βοήθειας και κοινωνικής στήριξης προς τον συνάνθρωπό του.
Άντρος Γ. Καραγιάννης
Δήμαρχος Δερύνειας