Η ασφάλεια της παραδοσιακής ενημέρωσης
Ο ανταγωνισμός στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) είναι σήμερα, μετά και την πρόσφατη πανδημία του κορωνοϊού, έντονος όσο ποτέ και διαρκής. Η απαξίωση της «τέταρτης εξουσίας», όπως επικαλείται επανειλημμένα στα βιβλία του ο Ισπανός δημοσιογράφος και συγγραφέας, Ιγνάσιο Ραμονέ, προέρχεται κυρίως από την έλλειψη ποιοτικής και διερευνητικής δημοσιογραφίας.
Από τον 19ο αιώνα τα ΜΜΕ αποτελούσαν τον πιο σωστό σύμμαχο των πολιτών, εναντίον των τριών παραδοσιακών εξουσιών, της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας, όπως περιγράφει ο Ραμονέ. Σήμερα ωστόσο οι μεγάλοι όμιλοι των ΜΜΕ άλλαξαν πορεία, αφού βρίσκονται δίπλα από τις τρεις κυρίαρχες εξουσίες, δηλαδή την πολιτική, την οικονομική και τη χρηματοπιστωτική. Η «τέταρτη εξουσία» όπως εξηγεί ο Ραμονέ, υπήρξε σημαντική λόγω του θάρρους και της τόλμης αρκετών δημοσιογράφων να προβάλουν την εξουσία των πολιτών, να ασκήσουν κριτική, να υπεραμυνθούν τα δικαιώματα όσων δεν έχουν φωνή και να καταγγέλλουν παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων. Βέβαια η μιντιακή εξουσία στις μέρες μας δεν ανταποκρίνεται απόλυτα σε αυτόν τον ρόλο που καλείται άλλωστε να διαδραματίσει, επειδή ακριβώς βρίσκεται στα χέρια μεγαλοεπιχειρηματιών, οικονομικών κολοσσών και χρηματοπιστωτικών ομίλων, οι οποίοι διαθέτουν περισσότερα λεφτά από ό,τι ο συνολικός πλούτος κάποιων χωρών.
Η εμπλοκή αρκετών πολιτικών προσώπων στην εξαγορά τηλεοπτικών σταθμών και άλλων ΜΜΕ, όπως υπήρξε για παράδειγμα ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, αποτελεί πρότυπο για αρκετούς νέους ΜΜΕγιστάνες. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο κόσμος να γίνεται καθημερινά δέκτης ενός κουραστικού και πολλές φορές βρώμικου επικοινωνιακού πολέμου μεταξύ διάφορων πολιτικών παρατάξεων. Η χειραγώγηση, οι ψευδείς ειδήσεις και η παραπληροφόρηση της κοινής γνώμης αποτελούν πλέον καθημερινό φαινόμενο, με αποτέλεσμα ο αποδέκτης της ενημέρωσης να μην είναι σίγουρος αν η είδηση που προσλαμβάνει είναι «καθαρή» ή «μολυσμένη». Ευτυχώς όμως υπάρχουν ακόμη εξαιρέσεις με μία γερή γκάμα «δημοσιογραφικής αντικειμενικότητας» παρόλα τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζει ο έντυπος τύπος.
Ας μην ξεχνάμε ότι η παραδοσιακή δημοσιογραφία δέχτηκε και αυτή με τη σειρά της σοβαρό πλήγμα από την ψηφιακή επανάσταση, μετατοπίζοντας τις τρεις παραδοσιακές μορφές επικοινωνίας από τον ήχο, τη γραφή και την εικόνα, στο πάτημα ενός απλού κουμπιού και στην αποστολή εικονιδίων που εκφράζουν τα συναισθήματα του χρήστη. Οι λόγοι που οδηγούν την παραδοσιακή δημοσιογραφία σταδιακά σε εξαφάνιση είναι κυρίως τεχνολογικοί, δεοντολογικοί, ιδεολογικοί αλλά και οικονομικοί. Η ανάγκη άμεσης δημοσίευσης μιας είδησης οδηγεί πολλές φορές σε λάθη, παραλήψεις και αστοχίες. Η σύγχυση κατά πόσο η είδηση είναι αληθής ή ψευδής, απομακρύνει το μιντιακό κοινό από τα παραδοσιακά ΜΜΕ και οδηγεί στην ευκολία και την αμεσότητα των ΜΚΔ.
Μια μεγάλη μερίδα του κοινού εξακολουθεί να είναι απαιτητική και να επιζητεί την αξιόπιστη και ποιοτική ενημέρωση από σοβαρούς και επαγγελματίες δημοσιογράφους και ΜΜΕ. Η κοινή γνώμη αρέσκεται στο να ακούει και να διαβάζει ιστορίες και αφηγήσεις εμπλουτισμένες με όλα τα συστατικά της καλής δημοσιογραφίας. Γιατί η δημοσιογραφία, πέραν από την αλήθεια των γεγονότων, εξαρτάται παράλληλα από την ιστορία και τη λογοτεχνία, για να μπορεί ο δημοσιογράφος να επεξεργάζεται και να χτίζει την είδησή του πριν τη δημοσίευσή της.
Η δημοσιογραφία δεν θα χαθεί, αφού εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν το επάγγελμα του δημοσιογράφου και το υπηρετούν με ευλάβεια. Η επιτυχία της εβδομαδιαίας γερμανικής εφημερίδας Die Zeit μπορεί να μας παραδειγματίσει, αν ακολουθήσουμε την τακτική του αρχισυντάκτη της, ο οποίος αγνόησε τη σύγχρονη τάση των ΜΜΕ, την ταχύτητα, συντομία, απλοϊκότητα και ελαφρότητα και στηρίζει τη γνησιότητα της είδησης μέσα από μακροσκελή και τεκμηριωμένα άρθρα.
Η ασφάλεια της παραδοσιακής ενημέρωσης βασίζεται κυρίως στην ακριβή και βαθυστόχαστη δημοσιογραφία. Για αυτόν τον λόγο τα ΜΜΕ θα πρέπει να διατηρήσουν την αξιοπιστία τους, χωρίς να κάνουν εκπτώσεις στην ποιότητα και αντικειμενικότητά τους, παρά τις οικονομικές δυσκολίες που προκύπτουν. Τα καλά ΜΜΕ δεν θα χαθούν ποτέ, φτάνει να υπηρετούν με σεβασμό τους πιστούς ακόλουθους τους.
Άντρος Γ. Καραγιάννης
Δήμαρχος Δερύνειας