Η επίδραση των μέσων κοινωνικής «παρακολούθησης»
Η κοινωνία των πολιτών είναι σήμερα σε μεγάλο βαθμό εξαρτώμενη από τη χρήση αλλά και κατάχρηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, κοιτάζουμε συνεχώς το κινητό μας τηλέφωνο για επιβεβαίωση λήψης μηνυμάτων ή σχολίων που μας αφιερώνουν οι διαδικτυακοί μας φίλοι. Έχουμε ωστόσο ποτέ αναρωτηθεί αν αυτή η καταχώρηση προσωπικών στοιχείων στους ιστότοπους, μας καθιστά τελικά υποψήφια θύματα παρακολούθησης;
Ο ισπανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Ιγνάσιο Ραμονέ, αναδεικνύει στο βιβλίο του «Η Αυτοκρατορία της Επιτήρησης» τη στενή σχέση των εταιρειών GAMAF (Google, Apple, Microsoft, Amazon, Facebook) με τον αμερικανικό κρατικό μηχανισμό και την εξωτερική πολιτική (σελ. 17). Επικαλείται επίσης τον Έλληνα φιλόσοφο Εμπεδοκλή, ο οποίος υποστήριζε ότι ο κόσμος αποτελείται από ένα συνδυασμό τεσσάρων στοιχείων, της γης, του αέρα, του νερού και της φωτιάς, συγκαταλέγοντας σε αυτά και το Ίντερνετ ως το πέμπτο στοιχείο συγκρότησης του «σύγχρονου» πλέον κόσμου.
Μετά τις επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, η παραβίαση προσωπικών δεδομένων πολιτών αποτελεί πλέον σχεδόν καθημερινή ρουτίνα. Όλα γίνονται «νόμιμα» στο όνομα της πάταξης της τρομοκρατίας. Ο κόσμος πλέον δεν μπορεί να ζει με ασφάλεια, αν δεν γίνονται τακτικοί και σχολαστικοί έλεγχοι, στα αεροδρόμια, στους σιδηρόδρομους, τις πλατείες, ακόμα και στα σπίτια, όπως επικαλούνται οι διάφορες μυστικές υπηρεσίες. Σήμερα, 17 χρόνια μετά τις βομβιστικές επιθέσεις στην Αμερική, η τεχνολογία έχει προχωρήσει, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας και γι’ αυτό οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές μυστικές υπηρεσίες έχουν θέσει ως στόχο τους τον πλήρη έλεγχο παρακολούθησής τους για καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του φονταμενταλισμού.
Γι’ αυτό τον λόγο έχουν εξελιχτεί και αναπτυχθεί υπερσύγχρονα συστήματα παρακολούθησης, συνεχίζοντας την παράδοση από τον Πρώτο, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έπειτα στον Ψυχρό Πόλεμο μέχρι την εποχή του δικτύου Echelon, ενός κατασκοπευτικού δορυφόρου, όπως μας πληροφορεί ο Ραμονέ, για έλεγχο υποθαλάσσιων καλωδίων οπτικών ινών, υποκλοπές τηλεφωνικών συνομιλιών, φαξ, SMS, e-mails κ.ά. (σελ. 53). Το Echelon, συνεχίζει ο συγγραφέας, μπορεί να καταγράψει μέχρι 2 εκατομμύρια συνομιλίες το λεπτό, κατασκοπεύει κυβερνήσεις, πολιτικά κόμματα, συνδικάτα, κοινωνικά κινήματα και εταιρείες. Το Echelon καταλήγει, «δεν χαλαρώνει ποτέ, δεν κοιμάται ποτέ, δουλεύει σαν κλέφτης μέσα στη νύχτα» (σελ. 55). Νέα εργαλεία παρακολούθησης, στο πρότυπο του Echelon, ή κατασκοπίας των πολιτών για αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, όπως βιομετρικά σκάνερ, δορυφόροι και υπέρυθρες κάμερες (drones), έχουν εφαρμοστεί σε αρκετές μεγαλουπόλεις της Ε.Ε.
Αρκετοί χάκερς μάλιστα ή «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος», όπως τους αποκαλεί ο Ραμονέ, αντέδρασαν και τα έβαλαν με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, όπως ο Έντουαρντ Σνόουντεν, ο Τζούλιαν Ασάνζ και η Τσέλσι Μάνινγκ ενώ πραγματοποιήθηκαν αρκετές εκστρατείες κατά της παρακολούθησης με κύρια συνθήματα όπως: «Θέλατε να υπηρετήσετε τους συμπολίτες σας. Τελικά καταλήξατε να τους κατασκοπεύετε» ή «Ακούτε την καρδιά σας, όχι τα καλώδιά μας». Ο Ασάνζ, ιδρυτής των WikiLeaks, δήλωσε ξεκάθαρα σε συνέντευξή του στον συγγραφέα ότι «η Google μας κατασκοπεύει και μας καταδίδει στις Η.Π.Α.» (σελ. 125). Ωστόσο όλοι, όσοι τόλμησαν να τα βάλουν με τους πράκτορες και τα κράτη που υπηρετούν, είτε βρίσκονται κάπου απομονωμένοι, είτε βρίσκονται αντιμέτωποι με ποινή φυλάκισης ή ακόμα και με τη θανατική ποινή.
Η επικράτηση των ΜΜΕ αλλά και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει επιφέρει τρομακτικές αλλαγές στη συμπεριφορά των πολιτών. Βέβαια ο κάθε ένας που θέλει να μοιράζεται με τους διαδικτυακούς του φίλους προσωπικές στιγμές πρέπει να έχει κατά νου τους κινδύνους που προκύπτουν από την παραχώρηση προσωπικών δεδομένων σε αγνώστους. Το facebook προσελκύει τους χρήστες, όπως η ζάχαρη τα μυρμήγκια και άλλα έντομα- εξ ού και το όνομα του ιδρυτή του, Zuckerberg (βουνό από ζάχαρη, στα γερμανικά).
Ο κόσμος χειραγωγείται από τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφού, όπως δήλωσε ο Ασάνζ, αυτά παραμένουν στην υπηρεσία της κυρίαρχης εξουσίας. Το καταληκτικό σχόλιο ενός άλλου συνεντευξιαζόμενου του συγγραφέα, του Νόαμ Τσόμσκι, θέτει ξεκάθαρα το δικό του στίγμα στο θέμα της παρακολούθησης: «Τα ΜΜΕ είναι για τη δημοκρατία ό,τι και η προπαγάνδα για τη δικτατορία».
Άντρος Γ. Καραγιάννης
Δήμαρχος Δερύνειας