Η «οικολογία της ενημέρωσης»
Η εξάπλωση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) και η επιρροή τους στους καθημερινούς χρήστες έχουν χαράξει μια νέα πορεία στον σημερινό κόσμο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ). Αρκετοί αναγνώστες πιστεύουν ότι το διαδίκτυο συμβάλλει στη σταδιακή εξαφάνιση της έντυπης δημοσιογραφίας, ενώ αρκετοί δημοσιογράφοι περιορίζονται στη χρήση ή αναδημοσίευση ειδήσεων, που δημοσιεύτηκαν σε διάφορους ιστότοπους χωρίς την απαιτούμενη ερευνητική διαδικασία.
Ο κάθε χρήστης των ΜΚΔ θεωρεί τον εαυτό του ικανό να δημοσιεύσει ειδήσεις, να στείλει φωτογραφίες ή να τοποθετηθεί σε αναρτήσεις άλλων χρηστών. Σε περίπτωση που η είδηση ή το μήνυμα έχει προκαλέσει και προσελκύσει το ενδιαφέρον αρκετών χρηστών του διαδικτύου, τότε η είδηση μπορεί να θεωρηθεί «καλή» αλλά όχι χρήσιμη, ή καθοριστική και διαφωτιστική. Γι’ αυτό τον λόγο, αρκετοί λειτουργοί των ΜΜΕ και ΜΚΔ αρέσκονται στη γρήγορη διάδοση και δημοσίευση μιας είδησης, αφού το «κατεπείγον» και η «πρώτη είδηση» προσελκύουν τους πιο πολλούς αναγνώστες. Ενδεικτικά είναι τα λόγια Ισπανού δημοσιογράφου και συγγραφέα Ιγνάσιο Ραμονέ, ο οποίος μίλησε για τη «δικτατορία του κατεπείγοντος», ενώ ο Αλμπέρ Καμύ έγγραψε το 1944 ότι: «Θέλουν να ενημερώνουμε γρήγορα αντί να ενημερώνουμε σωστά».
Σήμερα, οι ψευδείς ειδήσεις και η παραπληροφόρηση αποτελούν συχνό φαινόμενο, αφού οι χρήστες των ΜΚΔ δεν είναι μόνο αδρανείς αποδέκτες, αλλά γράφουν, μιλάνε, φωτογραφίζουν, σχολιάζουν και αναλύουν. Ο παραλήπτης των πληροφοριών δεν είναι πλέον ένας παθητικός καταναλωτής ειδήσεων, αλλά και παραγωγός και δημιουργός ενημερωτικού υλικού. Άρα, όπως σωστά επισήμανε ο Ραμονέ, οδεύουμε προς μια κοινωνία των παραγωγών – καταναλωτών ειδήσεων.
Ο κάθε ιστογράφος αναπτύσσει μια τρομερή δραστηριότητα στις συζητήσεις στα ΜΚΔ, γίνεται δημιουργός περιεχομένου, αποκτώντας έτσι επικοινωνιακή δύναμη και ισχύ. Ο πολίτης και χρήστης των ΜΚΔ δεν είναι πλέον ένας παθητικός παραλήπτης ειδήσεων και απλός θεατής της κοινωνίας αλλά ένας δημιουργός ειδήσεων, τις οποίες ο ίδιος συντάσσει και αποστέλλει όπως και όποτε τον βολεύει.
Η τρομερή αύξηση του αριθμού των ΜΜΕ και ΜΚΔ έχει επιφέρει μια νέα εποχή στον κόσμο της δημοσιογραφίας, αφού ζούμε πλέον στη μαζικότητα των μέσων ενημέρωσης και όχι στο μονοπώλιο, που απολάμβαναν παλαιότερα κάποια ΜΜΕ. Σήμερα, ο κάθε χρήστης των ΜΚΔ έχει τη δική του άποψη και δεν βασίζεται στο μίντια-κεντρικό σύστημα των παλαιότερων εποχών, αφού μπορεί ο ίδιος, τόσο ως χρήστης όσο και ως παραγωγός ειδήσεων να διαμορφώσει γνώμη και να επικοινωνήσει με τους διαδικτυακούς του φίλους.
Μέσα σ’ αυτό τον καθημερινό «βομβαρδισμό» με αρνητικές ειδήσεις, τον ανταγωνισμό και της ανάγκης του κατεπείγοντος πλήγεται η σοβαρή, αντικειμενική και ερευνητική δημοσιογραφία. Η δημοσιογραφία του κουτσομπολιού και της «φθηνής» είδησης έχει εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας και αυτό πλήττει την ποιοτική δημοσιογραφία.
Η σημερινή ενημέρωση παρουσιάζεται φορές διαστρεβλωμένη ακόμη και «μολυσμένη» όπως επικαλείται ο Ραμονέ. Αυτή η μορφή ενημέρωσης δηλητηριάζει το πνεύμα, μολύνει το νου και βλάπτει σοβαρά την υγεία μας. Γι’ αυτό τον λόγο ο συγγραφέας μας συμβουλεύει να καθαρίζουμε την ενημέρωση, να την φιλτράρουμε και μετά να την καταναλώνουμε, έτσι όπως γίνεται και με την τροφή.
Η «οικολογία της ενημέρωσης», λοιπόν, όπως καταλήγει ο Ραμονέ, μας βοηθά να επιλέξουμε ποια είδηση θα υιοθετήσουμε και ποια θα αγνοήσουμε. Οι ειδήσεις θα πρέπει πρώτα να «απολυμαίνονται» από τις ανακρίβειες πριν μας «μολύνουν» τον εγκέφαλο. Ο κάθε ένας από εμάς θα πρέπει να επιζητά την καλή ενημέρωση, να είμαστε προσεκτικοί και να διασταυρώνουμε τις πληροφορίες, γιατί δεν είναι ο όγκος που μετρά, αλλά η ποιότητα της είδησης. Η συνεχής μελέτη και επιμόρφωση θα μας βοηθήσει να επιλέγουμε την κατάλληλη, βάσιμη και αντικειμενική είδηση που θα μας πείσει και όχι να μας παραπλανήσει.
Άντρος Γ. Καραγιάννης
Δήμαρχος Δερύνειας