Περιβαλλοντική αδικία έναντι φτωχών χωρών
Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης η συμμετοχή των πολιτών στην ανακύκλωση και στην κυκλική οικονομία για περιορισμό των οικιακών αποβλήτων που καταλήγουν στις χωματερές είναι βαρυσήμαντη. Την ίδια ώρα όμως κάποιες χώρες της Ευρώπης αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής εξάγουν τα απόβλητα τους σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, τα οποία είτε παραμένουν στα λιμάνια είτε καταλήγουν στη θάλασσα.
Οι Φιλιππίνες, η Μαλαισία, το Βιετνάμ και η Ταϊλάνδη γίνονται δέκτες αρκετών εμπορευματοκιβωτίων, που είναι γεμάτα με τόνους αποβλήτων από τον Δυτικό κόσμο, καθιστώντας τις φτωχές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας «χωματερές του κόσμου», προκαλώντας όχι μόνο περιβαλλοντική καταστροφή, αλλά και διπλωματικά επεισόδια μεταξύ των χωρών αποδεκτών και των εξαγωγέων σκουπιδιών. Αδυνατώντας να δεχτούν άλλα σκουπίδια από τη Δύση και θέτοντας πάνω από όλα τη δημόσια υγεία, χώρες, όπως η Κίνα, η Μαλαισία και οι Φιλιππίνες, αντέδρασαν έντονα, στέλνοντας πίσω τα μολυσμένα απόβλητα.
Τα πλαστικά απόβλητα καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής ή καίγονται παράνομα στις χωματερές απελευθερώνοντας επικίνδυνα αέρια, όπως διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο. Στην Ινδονησία οι παράνομες εισαγωγές σκουπιδιών χρησιμοποιούνται ως καύσιμο για τη λειτουργία εργοστασίων.
Χώρες που εξάγουν πλαστικά απόβλητα είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ο Καναδάς, η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία κ.ά. Η καύση ή η λανθασμένη διαχείριση των «Δυτικών» αποβλήτων μολύνει το νερό προκαλώντας σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα στον πληθυσμό της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Οι χώρες της Δύσης θα πρέπει να κατανοήσουν ότι οι κάτοικοι της Νοτιοανατολικής Ασίας δεν είναι άνθρωποι κατώτερης κατηγορίας και να σταματήσουν την εξαγωγή μολυσμένων αποβλήτων χωρίς τη συγκατάθεση τους ή «βαφτίζοντας» τα ως «καύσιμα» για παράκαμψη των τελωνειακών ελέγχων και κανονισμών.
Η Σύμβαση της Βασιλείας μιλά εξάλλου ξεκάθαρα για τη διαχείριση των επικίνδυνων και λοιπών αποβλήτων σε παγκόσμιο επίπεδο και θέτει ως στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος χωρίς εξαιρέσεις και πληθυσμιακές διακρίσεις.
Παρόλες τις παρανομίες στη διαχείριση των αποβλήτων που αθόρυβα προωθούν ορισμένα κράτη παγκοσμίως, υπάρχουν και χώρες που αποτελούν υπόδειγμα στον τομέα της διαχείρισης οικιακών αποβλήτων. Στην πρωτεύουσα της Σλοβενίας Λιουμπλιάνα προωθείται εδώ και 15 χρόνια περίπου η πολιτική μηδενικών αποβλήτων.
Σήμερα το ποσοστό ανακύκλωσης στη Σλοβενική πρωτεύουσα ανέρχεται στο 70% παράγοντας μόνο 115 κιλά απορριμμάτων ανά κεφαλή, σε σύγκριση με 400 κιλά ανά κάτοικο που αναλογούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόνο 20% περίπου των αποβλήτων καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής και σε εργοστάσια σύγχρονης επεξεργασίας απορριμμάτων, όπου χρησιμοποιείται φυσικό αέριο ως καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Λιουμπλιάνα προχώρησε ακόμα ένα βήμα παραπέρα προωθώντας το τρίπτυχο πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, παραχωρώντας κίνητρα στους πολίτες για να δίνουν ζωή στα φθαρμένα αντικείμενα, τα οποία πωλούνται σε χαμηλές τιμές. Οι πολίτες συμμετέχουν επίσης σε εργαστήρια διόρθωσης σπασμένων οικιακών αντικειμένων, ενώ τα καταστήματα μηδενικών αποβλήτων και η καθαριότητα της πόλης με σάρωθρα που χρησιμοποιούν όμβρια ύδατα και βιολογικά απορρυπαντικά, αποτελούν μέρος της καθημερινότητας της τοπικής αρχής.
Η Ε.Ε. έχει θέσει αρκετά ψηλούς στόχους για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 και σωστά δεν χρηματοδοτεί μονάδες σύμμεικτων απορριμμάτων, θέτοντας ως στόχο την προώθηση της κυκλικής οικονομίας και της ανακύκλωσης.
Η ταφή και η καύση απορριμμάτων δεν μπορεί να συνεχιστεί γιατί προκαλούν τεράστιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον γενικότερα. Η Ευρώπη θα πρέπει να φροντίζει τα του οίκου της και να σταματήσει την «παράνομη» εξαγωγή κακής ποιότητας και μολυσμένων αποβλήτων σε αναπτυσσόμενες χώρες. Ό,τι δεν το θέλουμε εμείς θα πρέπει να το ανακυκλώνουμε, να το επαναχρησιμοποιούμε και να σταματήσουμε την περιβαλλοντική καταστροφή και τη μόλυνση του πλανήτη, ο οποίος πνίγεται στα σκουπίδια.
Άντρος Γ. Καραγιάννης
Δήμαρχος Δερύνειας