Το βελγικό μοντέλο κοινωνικής ένταξης προσφύγων
Η βελγική πόλη Αμβέρσα έχει πληθυσμό μισό εκατομμύριο, το 50% του οποίου είναι μετανάστες, που συνυπάρχουν σε μια πολυπολιτισμική χώρα των 166 διαφορετικών εθνικοτήτων. Οι δρόμοι της πόλης είναι συνεχώς γεμάτοι από Βέλγους, Άραβες, Εβραίους, μουσουλμάνους, καθολικούς ή ινδουιστές πολίτες. Άλλοι φοράνε μαντήλα, άλλοι παραδοσιακές στολές, ενώ η εβραϊκή κιπά αποτελεί το σήμα κατατεθέν για τη μεγαλύτερη εβραϊκή συνοικία στην Ευρώπη.
Αυτό διαπίστωσαν περισσότεροι από 60 εκπρόσωποι από 17 ευρωπαϊκές χώρες στην ημερίδα για την κοινωνική ένταξη των προσφύγων/μεταναστών που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Κυβερνητικοί υπάλληλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εκπρόσωποι υπουργείων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, τοπικών αρχών, αλλά και των ιδίων των προσφύγων/μεταναστών συζήτησαν τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στις χώρες τους, όσον αφορά την ομαλή ένταξη των προσφύγων, μεταναστών και αιτητών ασύλου στην τοπική κοινωνία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα διαφάνηκε ότι αφορά τα περιορισμένα κονδύλια που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την κοινωνική ένταξη των προσφύγων/μεταναστών, αφήνοντας έτσι τις τοπικές αρχές αβοήθητες. Σε αρκετές χώρες το μεγαλύτερο πρόβλημα των προσφύγων/μεταναστών είναι η εξεύρεση στέγης και εργασίας και η εκμάθηση της μητρικής γλώσσας τής χώρας υποδοχής τους.
Στην Αμβέρσα υπάρχει ένα κοινωνικό δίκτυο με 260 εργαζομένους, κυρίως εκπαιδευτικούς, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, οι οποίοι καθοδηγούν τους πρόσφυγες/μετανάστες, μέχρι να ενταχθούν ομαλά στην τοπική κοινωνία, ενώ η εκμάθηση της Ολλανδικής γλώσσας αποτελεί προϋπόθεση για εξεύρεση εργασίας και εγγραφής σε εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Σε κάποιες χώρες, όμως, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, αρκετοί εργοδότες, κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα, στη γεωργία και κτηνοτροφία, εργοδοτούν αιτητές ασύλου ή πρόσφυγες χωρίς την προϋπόθεση της εκμάθησης της μητρικής γλώσσας, με αποτέλεσμα αυτοί να μην επικοινωνούν επαρκώς με τους εργοδότες και τους συναδέλφους τους.
Πρόσφυγες/μετανάστες με περιορισμένα προσόντα αποτελούν επίσης φθηνό εργατικό προσωπικό, το οποίο εκμεταλλεύονται αρκετοί εργοδότες χωρίς να τους παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες και ασφάλεια στον χώρο εργασίας. Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως οι Σκανδιναβικές και η Τσεχία διαθέτουν αρκετούς προσοντούχους πρόσφυγες, τους οποίους αδυνατούν να βοηθήσουν στην εξεύρεση εργασίας, αφού, λόγω της μη κατοχής υπηκοότητας, δεν μπορούν να εργαστούν στον δημόσιο, παρά μόνο στον ιδιωτικό τομέα.
Οι πλείστοι συμμετέχοντες στην ημερίδα έκαναν επίσης εκτενή αναφορά στον ρόλο των ΜΜΕ στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, όσον αφορά τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από τη μετανάστευση, αλλά και στη διάδοση ψευδών ειδήσεων και ρατσιστικών σχολίων για τους πρόσφυγες/μετανάστες. Όλοι αναγνώρισαν την ανάγκη αποφυγής διακρίσεων μεταξύ «ξένων» και «ντόπιων» κατοίκων, γιατί όπως αναφέρθηκε, όταν διαπράττεται ένα έγκλημα από αλλοδαπούς, γίνεται αμέσως αναφορά στη χώρα καταγωγής του, ενώ δεν ισχύει το ίδιο όταν ο θύτης είναι αυτόχθονας.
Στο τέλος της διήμερης διάσκεψης διοργανώθηκε επίσκεψη σε δημοτικά διαμερίσματα, τα οποία στοίχισαν €5εκ. στον Δήμο της Αμβέρσας για την ανέγερσή τους, ποσό που καλύφθηκε κατά 80% από την Ε.Ε. και το υπόλοιπο από τοπικά και περιφερειακά κονδύλια.
Στα υπερσύγχρονα διαμερίσματα συγκατοικούν, συμβιώνουν και συνυπάρχουν έφηβοι πρόσφυγες ηλικίας 16-18 ετών και Βέλγοι νέοι ηλικίας 20-30 ετών. Σ’ ένα διαμέρισμα συγκατοικούν ένας Βέλγος και ένας πρόσφυγας συμβάλλοντας έτσι στην εκμάθηση της Ολλανδικής γλώσσας και στη γνωριμία του πολιτισμού, της παράδοσης, τόσο της φιλοξενούσας χώρας, όσο και της χώρας καταγωγής του ενήλικα πρόσφυγα.
Το μεγαλύτερο κίνητρο για τους Βέλγους συμμετέχοντες στο στεγαστικό πρόγραμμα είναι το χαμηλό ενοίκιο, ενώ για τους πρόσφυγες η προετοιμασία για ανεξαρτητοποίηση και ενσωμάτωση στην τοπική κοινωνία μετά την ενηλικίωσή τους και το πέρας του προγράμματος.
Η Αμβέρσα και η περιοχή της Φλάνδρας, αποτελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα υποδοχής και κοινωνικής ένταξης προσφύγων/μεταναστών. Σίγουρα οι συμμετέχοντες στη διάσκεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής άκουσαν πολύ καλές πρακτικές, τις οποίες θα μπορούσαν να εφαρμόσουν και στις χώρες τους.
Κάποιες χώρες προηγούνται με μεγάλη διαφορά μπροστά σε άλλες, που κινούνται σε ρυθμούς χελώνας, όσον αφορά την προώθηση των αιτημάτων των προσφύγων/μεταναστών και αιτητών ασύλου, καθιστώντας τις ίδιες ουραγούς στην κοινωνική ένταξη ανθρώπων από άλλες χώρες.
Άντρος Γ. Καραγιάννης
Δήμαρχος Δερύνειας